>> Mây đen bao phủ thị trường vũ khí Nga - Trung (kỳ 1)

Số tháng 11 của tạp chí Kanwa Asian Defence đăng tải đánh giá triển vọng các loại vũ khí cơ bản của Nga trên thị trường Trung Quốc. Cụ thể là: máy bay tiêm kích Sukhoi, máy bay ném bom, tàu ngầm Projekt 636, tàu mặt nước cỡ lớn. Theo Kanwa, Trung Quốc rõ ràng đang từ bỏ việc dựa vào Nga với tư cách nhà cung cấp các loại vũ khí này, tuy nhiên vẫn cần các bộ phận, linh kiện như động cơ máy bay RD-93, AL-31F, D30-KP2, cũng như linh kiện cho những mẫu vũ khí đã có trong trang bị của không quân và hải quân Trung Quốc. Các mẫu vũ khí khác của Nga có thể xâm nhập thị trường Trung Quốc gồm có máy bay vận tải quân sự hạng nặng và các hệ thống tên lửa phòng không S-400 tầm bắn 400 km. Trung Quốc tính chuyện chia tay với Sukhoi Theo tổng kết của Kanwa, hãng Sukhoi đã xuất sang Trung Quốc 143 máy bay tiêm kích Su-27SK, J-11, J-11A, trong đó J-11 và J-11 là các biến thể lắp ráp tại nhà máy chế tạo máy bay ở Thượng Hải, Trung Quốc. Trong số 143 máy bay tiêm kích này, có 70 chiếc đã được nâng cấp để có khả năng sử dụng tên lửa tầm trung RVV-AE. Trung Quốc cũng đã mua 40 máy bay tiêm kích huấn luyện Su-27UBK, 76 máy bay tiêm kích Su-30MKK và 24 Su-30MK, đưa tổng số máy bay tiêm kích Sukhoi ở nước này lên đến 283 chiếc. Nhưng kể từ đó, Trung Quốc đã chọn con đường “độc lập sản xuất”, một cách gọi khác của việc làm nhái các máy bay tiêm kích Nga. Tại sao Trung Quốc lại quyết định chia tay với Sukhoi? Kanwa đề nghị dựa vào văn hóa Trung Quốc và tình hình thực tế trong quan hệ quốc tế hiện nay để trả lời câu hỏi này. Từ góc độ văn hóa truyền thống Trung Quốc, quan điểm “đánh cắp sách vở của người khác không phải là phạm pháp” đã ăn sâu trong xã hội Trung Quốc. Nói cách khác, đối với Trung Quốc, việc sao chép văn hóa hay kiến thức của người khác là một yếu tố của chủ nghĩa yêu nước Trung Quốc, giải quyết vấn đề này không đơn giản, bởi vậy không thể nào bị chỉ trích được. Hai là, do tư tưởng đặc biệt của Trung Quốc, các chương trình hợp tác quân sự của Trung Quốc với các nước khác đều đã suy tàn. Ví dụ, hợp tác Xô-Trung những năm 1950 và 1960, quan hệ với Mỹ và châu Âu những năm 1980 đều đã kết thúc bằng việc đóng băng các thương vụ cung cấp vũ khí và rút chuyên gia quân sự đại diện cho đối tác nước ngoài do những lý do chính trị. Vì nguyên nhân đó, người Trung Quốc có thái độ nhạy cảm và ngờ vực đối với việc hợp tác với các nước khác. Kể cả xét đến việc sao chép các máy bay tiêm kích sản xuất loạt Su-27SK và tiếp tục phát triển chúng, trong tương lai tất cả các máy bay tiêm kích Sukhoi sẽ bị thay thế bằng các bản sao Trung Quốc. Theo Kanwa, quá trình này sẽ kéo dài trong 5-10 năm. Trước tiên, J-11B sẽ phải thay thế toàn bộ số máy bay tiêm kích Su-27SK. Còn đối với Su-27SK, Trung Quốc đặt ra nhiệm vụ trang bị cho chúng động cơ nội địa WS10A lực đẩy 13.200 kg. Bên cạnh đó, việc tích hợp radar và hệ thống điều khiển điện từ xa vẫn đang nghiên cứu. Tiêm kích Sukhoi, chiến đấu cơ "thèm khát" một thời của Trung Quốc. Một trong những lý do để Trung Quốc có thể sao chép máy bay tiêm kích Su-27 trong một thời gian ngắn như thế, ngoài các yếu tố do Kanwa nêu ra, còn có yếu tố trong quá trình hợp tác với Nga sản xuất J-11 và J-11А, các kỹ sư và nhân viên kỹ thuật Trung Quốc được đào trong thời gian dài tại Viện Nghiên cứu khoa học hàng không Siberia SibNIIA (Nga), chủ yếu là trong lĩnh vực thiết kế máy bay chiến đấu. Việc đào tạo là kinh nghiệm cực kỳ quan trọng đối với Trung Quốc trong việc thiết kế các biến thể máy bay tiêm kích của mình dựa vào thiết kế của Nga. Tất cả điều đó đã diễn ra vào giữa những năm 1990. Trung Quốc chưa bao giờ mua của Nga giấy phép sản xuất máy bay huấn luyện chiến đấu 2 chỗ ngồi Su-27UBK. Không dưới 3-4 máy bay tiêm kích J-11BS được sản xuất ở Trung Quốc năm 2008 đang được thử nghiệm ở Nhan Lương (Yan Lian). Như vậy là thị trường Trung Quốc hầu như đã đóng lại đối với máy bay tiêm kích Su-27UBK. Tầm quan trọng của việc Trung Quốc sao chép thành công máy bay tiêm kích Su-27UBK vượt quá việc sao chép thành công J-11B. Người ta biết rõ rằng, các thiết kế Su-30MKK và МК2 dựa trên Su-27UBK hay là sự hiện đại hóa nó. Như vậy, ta có mọi cơ sở để phỏng đoán rằng, trong 10-20 năm nữa, Trung Quốc sẽ có thể phát triển được các biến thể làm nhái máy bay tiêm kích Su-30MKK và МК2 dựa trên J-11B. Vì lý do đó, Su-30MKK và МК2 không có triển vọng trên thị trường Trung Quốc. Với tư cách một bệ mang quá độ, máy bay tiêm kích đa năng J-11B đã vượt qua tất cả các thử nghiệm bay vào năm 2010. Từ năm 2006, khi bắt đầu thực hiện dự án tàu sân bay cỡ lớn, Trung Quốc rất hy vọng nhận được các máy bay tiêm kích trên hạm Su-33. Nhưng Trung Quốc cũng đã có biến thể làm nhái J-15. Căn cứ trình độ “công nghệ làm nhái” và trình độ công nghệ của công nghiệp hàng không Trung Quốc, Kanwa dự báo, việc triển khai sử dụng J-15 sẽ mất 5-10 năm nữa. Trung Quốc hào hứng với hợp đồng tiềm kích hạm Su-33 có điều kiện. Trong thời gian đó, vấn đề tối quan trọng là tích hợp thiết bị avionics (điện tử không quân) của máy bay và các động cơ nội địa. Ngoài ra, cũng có nhiều dấu hiệu cho thấy, Trung Quốc đang tiến hành những nghiên cứu trong lĩnh vực chế tạo máy bay 2 chỗ ngồi với các phi công ngồi vai kề vai. Trên một đoạn video do công ty AVIC I giới thiệu trước đó có hình ảnh một máy bay huấn luyện với vị trí các phi công ngang nhau giống như Su-33KUB, đang thử nghiệm điện từ đối với radar. Nếu đó là sự thật thì không loại trừ khả năng Trung Quốc sẽ tiếp tục sao chép máy bay ném bom Su-34 dựa trên J-11BS và Su-33KUB dựa trên J-15. Máy bay tiêm kích thế hệ 5 Т-50 của Nga sẽ không đến được thị trường Trung Quốc. Điều đó bị quy định bởi chính tiến trình phát triển của dự án Т-50, bởi vì nó trước hết có “dấu ấn Ấn Độ” rõ nét. Ngoài ra, Trung Quốc đang phát triển các máy bay tiêm kích thế hệ 5 nội địa. Động cơ máy bay - điểm sáng trong thị trường vũ khí Theo một báo cáo xuất hiện ở phương Tây vào năm 2010, Trung Quốc đã bắt đầu thử nghiệm các động cơ thế hệ mới với lực đẩy 15.000 kg ở chế độ tăng lực. Theo một nguồn tin uy tín của Kanwa, việc nghiên cứu chế tạo động cơ thế hệ mới với các tham số mức trang bị lực kéo tốt hơn do công ty Chian tiến hành đang ở tình trạng nan giải bởi vì ngay khi thử nghiệm động cơ WS10A lực đẩy 13.200 kg đã thấy những vấn đề tương tự gây ra bởi sự không ổn định các tham số làm việc của nó do hỏng hóc của một số bộ phận (theo các báo cáo nội bộ). Lịch trình nghiên cứu nội bộ của công ty Liming Engine Factory ở Thẩm Dương cho thấy rõ rằng, động cơ với lực đẩy mạnh có tên Thái Sơn (Taishan) sẽ bước sang giai đoạn phát triển cuối vào năm 2020. Cũng theo lịch trìh này, việc phát triển động cơ WS10A dự kiến hoàn tất năm 2010-2011. Việc chuẩn bị sản xuất động cơ WS13 vốn là hàng nhái động cơ Nga RD-33 đang được Guizhou United Engine Corporation tiến hành gấp rút. Nhưng năm 2010, những khó khăn kỹ thuật nghiêm trọng vẫn còn và có vẻ là Trung Quốc mới chỉ chế tạo được mẫu chế thử WS13 sa lầy ở giai đoạn “5 so sánh” (5 giai đoạn sao chép). Trong tình hình hiện tại, theo Kanwa, trong 10 năm tới, các động cơ RD-33, AL-31FN và AL-31F có tương lai rất tươi sáng ở Trung Quốc. Trung Quốc không có lựa chọn nào khác và họ chỉ còn cách tiếp tục nhập khẩu các động cơ này từ Nga cho đến khi chính phủ Nga áp đặt hạn chế chính trị đối với các hợp đồng này. Kanwa dự báo, chừng nào Trung Quốc còn chưa triển khai được sản xuất động cơ nội địa WS10A, thì họ sẽ không thể xuất khẩu máy bay tiêm kích J-11B và J-11BS bởi vì việc đó sẽ gây ra sự phản đối quyết liệt từ phía Nga. Trong khi đó, việc sản xuất hạn chế J-11B/BS vẫn còn chưa đáp ứng được nhu cầu của không quân và hải quân Trung Quốc. Nhưng ở chân trời năm 2020, khi động cơ WS10A được tích hợp hoàn toàn với J-11B/BS, Trung Quốc sẽ không do dự ráo riết xúc tiến các máy bay này ra thị trường các nước thứ ba cùng với các biến thể Su-30MKK/МК2 do Trung Quốc phát triển dựa trên máy bay huấn luyện chiến đấu 2 chỗ ngồi J-11B/BS. Trung Quốc không bao giờ thừa nhận các máy bay chiến đấu đó là làm nhái máy bay Nga và sẽ khẳng định chúng là máy bay do Trung Quốc phát triển. Từ góc độ luật pháp Trung Quốc, không hề có hạn chế gì đối với việc xuất khẩu J-11B/BS, nhất là cho các đồng minh của Trung Quốc như Pakistan. (Kanwa Asian Defence)