>> Bao phủ biển Đông bằng hệ thống tên lửa S-300F - "điều không tưởng"

Với những điểm ưu việt của tổ hợp S-300F của Nga, tại sao cho đến thời điểm này Việt Nam vẫn chưa sở hữu bất kỳ tổ hợp S-300F nào? Chúng ta thử tìm hiểu xem những trở ngại nào đối với Việt Nam trong vấn đề này. >> Tuần dương hạm lớp Kirov, gã khổng lồ trên biển Giới thiệu sức mạnh của tổ hợp phòng không trên chiến hạm S-300F Hệ thống phòng không trên chiến hạm có là một lựa chọn hợp lý cho Việt Nam ở biển Đông? S-300F Fort (tiếng Nga C-300Ф Форт, định danh SA-N-6, hậu tố F cho Flot, tiếng Nga có nghĩa hạm đội) được giới thiệu năm 1984 là phiên bản đầu tiên trang bị trên tàu thuỷ của hệ thống S-300P do Altair phát triển với loại tên lửa 5V55RM. Tầm xa chiến đấu của tổ hợp là 7–90 km, độ cao chiến đấu 25,000 m và tốc độ tối đa của mục tiêu lên tới Mach 4. Đầu chiến đấu có khối lượng 133 kg, động cơ nhiên liệu rắn. Ban đầu S-300F được trang bị cho ba tàu tuần dương tên lửa năng lượng hạt nhân Project 1144 Orlan (tên NATO: lớp Kirov) và bốn tàu tàu tuần dương thông thường Project 1164 Atlant 116 (tên NATO: lớp Slava). Tàu tuần dương thứ tư lớp Slava không được hoàn thành và vẫn ở Ukraine. Bắt đầu từ năm 1977, hệ thống đã được thử nghiệm trên tàu Azov, chiếc tàu tuần dương duy nhất của tàu lớp Project 1134BE Berkut (tên NATO: lớp Kara). Tên lửa được giữ trong tám (đối với tàu lớp Slava) hay mười hai (đối với tàu lớp Kirov) cụm bệ phóng dưới boong tàu, mỗi cụm bệ phóng có 8 ống phóng. Phiên bản xuất khẩu của hệ thống này được gọi là S-300F Rif. Hiện nay, chỉ có hai tàu lớp Kirov được trang bị hệ thống S-300F, còn lại chiếc thứ 3 mang tên Petr Veliky được trang bị biến thể nâng cấp S-300FM Fort-M S-300F sử dụng các đài radar kiểu TOP SAIL hay TOP STEER, TOP PAIR và 3R41 Volna (TOP DOME) và dẫn đường điều khiển với một phương thức dẫn đường radar bán chủ động (SARH) giai đoạn cuối. Cận cảnh hệ thống S-300FM S-300FM Fort-M (tiếng Nga C-300ФМ, định danh NATO: SA-N-20) là phiên bản hải quân khác của hệ thống S-300F, chỉ được lắp đặt trên tàu tuần tiễu lớp Kirov RFS Pyotr Velikiy và sử dụng loại tên lửa 48N6 mới. S-300FM Fort-M được giới thiệu năm 1990 và tăng tốc độ tên lửa lên xấp xỉ Mach 6 với tốc độ tiếp chiến mục tiêu tối đa lên tới Mach 8.5, tăng kích thước đầu đạn lên 150 kg và tăng tầm tiếp chiến một lần nữa lên 5–150 km, cũng như độ cao tác chiến 10m-27 km. Các tên lửa mới cũng sử dụng biện pháp dẫn đường tối tân và có khả năng ngăn chặn các tên lửa đạn đạo tầm ngắn. S-300FM Fort-M sử dụng radar kiểu TOMB STONE MOD thay cho radar TOP DOME, có khả năng phát hiện mục tiêu từ khoảng cách 600 km. Hệ thống sử dụng một máy tính điện tử, có khả năng theo dõi sáu mục tiêu cùng lúc và hướng dẫn hai tên lửa cho mỗi mục tiêu cùng một lúc. Khai hỏa tổ hợp S-300FM trên tuần dương hạm lớp Kirov của Nga Phiên bản xuất khẩu được gọi là Rif-M. Hai hệ thống Rif-M đã được Trung Quốc mua năm 2002 và lắp đặt trên các tàu khu trục tên lửa phòng không có điều khiển Type 051C mang số hiệu 115 và 116. Mỗi tàu này được trang bị 48 tên lửa của hệ thống S-300FM Rif-M. Cả hai phiên bản hải quân đều được cho là còn có một máy dò tìm hồng ngoại giai đoạn cuối thứ hai để giảm khả năng bị ảnh hưởng của hệ thống do bão hoà, tương tự như hệ thống tên lửa Standard mới của Mỹ. Điều này cũng giúp tên lửa có khả năng tiếp chiến các mục tiêu dưới đường chân trời của radar, như các tàu chiến hay các tên lửa chống tàu bay lướt trên mặt biển. Những lý do có thể thấy ngay TẠI SAO KHÔNG hoặc CHƯA THỂ VÀO LÚC NÀY ? Chi phí khổng lồ Việc sở hữu tổ hợp S-300F hoặc các biển thể của nó khiến Việt Nam phải chi trả một khoản chi phí rất lớn. Ngoài việc sở hữu tên lửa và các thiết bị phóng cũng như hệ thống điều khiển, trinh sát đi kèm thì tổ hợp này cần phải được một tàu có lượng giãn nước lớn chuyên chở. Tàu chiến lớn nhất Việt Nam hiện nay là 2 tàu lớp Gepard 3.9 mang tên Đinh Tiên Hoàng và Lý Thái Tổ có chiều dài 102 m, rộng 13,7 m, trọng tải lên đến 2100 tấn, mức mớn nước 5,3 m, thủy thủ đoàn 98 người. Hai chiến hạm lớn nhất của Việt Nam mang tên Đinh Tiên Hoàng và Lý Thái Tổ có lượng giãn nước 2.100 tấn Còn các tàu trang bị S-300F của Nga là lớp Slava Project 1164 Atlant có dài 186,4m, rộng 20,8m, mớn nước 8,4m, tải trọng tiêu chuẩn 10.000 tấn, đầy tải 12.500 tấn, thủy thủ đoàn từ 476-529 người. Tàu chiến lớp Kirov dài 252m (tương đương tàu sân bay hạng nhẹ và tàu đổ bộ tấn công hiện đại), rộng 28,5m, mớn nước 9,1m, lượng giãn nước khổng lồ lên tới 28.000 tấn. Trong khi đó, tàu Type 051C của Trung Quốc có chiều dài 155 m, chiều rộng 17 m, mớn nước 6 m, lượng giãn nước 7.100 tấn, thủy thủ đoàn 290 người. Giá trị hợp đồng 2 tàu Đinh Tiên Hoàng và Lý Thái Tổ mà phía Việt Nam phải thanh toán cho phía Nga là 350 triệu USD, nhỏ hơn nhiều nếu so với loại tàu nhỏ nhất mang S-300F là Type 051C của Trung Quốc với chi phí sản xuất lên đến 800 triệu USD mỗi tàu. Không chỉ chi phí chế tạo ban đầu mà chi phí bảo dưỡng, sữa chữa và duy trì hoạt động thường xuyên của các loại tàu này cũng cực kỳ lớn. Hiện tại do thiếu chi phí, Nga chỉ duy trì hoạt động của 2 tàu lớp Kirov là Admiral Nakhimov (đang bảo dưỡng cho tới năm sau) và Pyotr Velikhiy (soái hạm của hạm đội biển Bắc). Còn 1 chiếc đã bị rã ra lấy phụ tùng thay thế cho 3 chiếc còn lại. Số lượng tuần dương hạm lớp Slava trong biên chế Hải quân Nga cũng chỉ có 3 chiếc: chiếc tuần dương hạm Moskva hiện tại là soái hạm của Hạm đội Biển Đen; tuần dương hạm Varyag là soái hạm của Hạm đội Thái Bình Dương, chiếc tuần dương hạm còn lại mang tên Marshal Ustinov hoạt động trong Hạm đội Biển Bắc. Tàu lớn nhất được trang bị S-300F là tuần dương hạm lớp Kirov của Nga với lượng giãn nước khổng lồ 28.000 tấn Tàu nhỏ nhất được trang bị S-300F là Type 051C của Trung Quốc với lượng giãn nước 7.100 tấn. Phía Trung Quốc đã có 2 tàu (Thẩm Dương-115 và Thạch Gia Trang-116) được đưa vào sử dụng và đều biên chế trong Hạm đội Bắc Hải. Với Trung Quốc thì vấn đề chi phí có thể được đặt sau các yếu tố khác bởi tham vọng của Trung Quốc là rất lớn đối với chiến lược biển xanh. Đòi hỏi số lượng lớn con người có trình độ cao Việc sở hữu một tàu lớn đòi hỏi một đội ngũ kỹ thuật lớn có trình độ cao mới có thể duy trì và phát huy hết uy lực của tổ hợp. Chỉ tính riêng thủy thủ đoàn trên tàu cho thấy cần phải có một đội ngũ rất đông mới duy trì được hoạt động của những chiến hạm này. Hai tàu Đinh Tiên Hoàng và Lý Thái Tổ có thủy thủ đoàn 98 người ít hơn nhiều so với tàu lớp Slava Project 1164 Atlant có thủy thủ đoàn từ 476-529 người, tàu chiến lớp Kirov thủy thủ đoàn 710 người, tàu Type 051C của Trung Quốc có thủy thủ đoàn 290 người. Để đào tạo và duy trì được đội ngũ đông đảo như vậy cần rất nhiều thời gian và chi phí. Ngoài ra vấn đề bảo đảm hậu cần cho việc tuần tra trên biển cũng hết sức phức tạp. Đấy là chưa kể đội ngũ rất lớn các nhân viên kỹ thuật cần thiết ở các căn cứ để bảo dưỡng, bảo trì các chiến hạm khổng lồ này. Cơ sở bảo dưỡng, sữa chữa tàu chiến lớn nhất của Việt Nam là Hải Minh (X51) Hạn chế về tác chiến chống ngầm Trở ngại tiếp theo đó là vấn đề chống ngầm cho các tàu trên, khi mà các đòn đánh trên cao không phát huy hiệu quả, đối phương sẽ tính đến phương án sử dụng đòn đánh từ dưới mặt nước. Là các tàu thiết kế chuyên cho nhiệm vụ phòng không tầm xa và tầm trung nên khả năng chống ngầm của các tàu này sẽ phần nào hạn chế. Nhiệm vụ chống ngầm sẽ được đảm nhiệm bởi các tàu ngầm, máy bay săn ngầm, vũ khí chống ngầm trên các tàu mặt nước đi kèm. Do vậy nếu sở hữu tàu này, Việt Nam cần trang bị và nâng cao khả năng tác chiến chống ngầm của các tàu chiến, tàu ngầm tạo ra một hành lang an toàn cho tổ hợp. Việc này sẽ kéo theo hàng loạt dự án khổng lồ. Lực lượng tàu chống ngầm của Việt Nam là các tàu lớp Petya II/III (project 159A/159AE) được sử dụng khoảng 50 năm Phòng không trên biển Đông theo cách Việt Nam Với phương châm mua sắm vũ khí chỉ phòng vệ và bảo vệ chủ quyền đất nước, không phải để đi bành trướng nên Việt Nam tránh lao vào một cuộc chạy đua vũ trang tốn kém. Việt Nam chọn hướng đi riêng để hoàn thiện hệ thống phòng không của mình không chỉ trên biển Đông mà còn nhiều vùng trên đất nước chưa được bao phủ bởi các hệ thống phòng không tầm trung và tầm xa. Với kinh nghiệm trong cuộc chiến Điện Biên Phủ trên không và chiến thuật sáng tạo, bí mật, bất ngờ, nghệ thuật quân sự lấy ít đánh nhiều của mình, Việt Nam có thể đảm nhận nhiệm vụ phòng không trên biển Đông một cách xuất sắc. (Tổng hợp)