>> "Hiệu ứng Domino" tại thế giới Arab

Việc chính quyền ông Gaddafi bị lật đổ có thể dẫn đến hiệu ứng Domino tại thế giới Arab. Cuộc cách mạng các loài hoa bắt đầu từ đầu năm 2011 tại khu vực Trung Đông chưa có chiến thắng nào thực sự vang dội. Ngoại trừ chính quyền Ai Cập đồng ý từ chức để nhường chổ cho một chính phủ mới. Các cuộc nổi dậy tại các quốc gia như Yemen, Sirya, Libya đều không đạt được kết quả đáng kể nào. Phần lớn các cuộc biểu tình chìm xuống dưới áp lực của các chính phủ. Ngoại trừ Libya, lực lượng nổi dậy nhận được sự hậu thuẫn của NATO để tiếp tục chiến đấu, các biến động chính trị ở quốc gia khác dần rơi vào im lặng. Họ không đủ cả thế và lực để có thể tạo ra một sự khác biệt dưới sức ép của chính phủ. Sự thành công của lực lượng nổi dậy tại Libya có thể cổ vũ sự phản kháng trong thế thế giới Arab. Trong ảnh lực lượng nỗi dậy đang ăn mừng chiến thắng tại Tripoli. Ảnh: CNN Tuy nhiên, nếu chính quyền ông Gaddafi bị lật đổ hoàn toàn đó sẽ là một liều thuốc kích thích cho hiệu ứng Domino tại thế giới Arab. Sự kiện lực lượng nỗi dậy tiến vào Tripoli kiến cả thế giới và nhất là cộng đồng Arab xôn xao. Đa phần người dân tại thế giới Arab đều cảm thấy bất mãn với các chính phủ hiện tại, các chính sách kinh tế ở khu vực này thường chỉ mang lại lợi ích cho một bộ phận nhỏ, trong khi đại đa số người dân đứng ngoài. Phân hóa xã hội, khoảng cách giàu nghèo ngày càng lớn, các chính sách an sinh xã hội chưa hiệu quả. Khủng hoảng kinh tế toàn cầu tác động tiêu cực đến đời sống người dân, đặc biệt là đa số người dân nghèo tại các quốc gia Trung Đông chịu nhiều thiệt hại nhất từ khủng hoảng kinh tế. Họ bị dồn đến đường cùng. Một khi không còn gì để mất, họ sẵn sàng đứng lên để đấu tranh đòi quyền lợi chính đáng cho mình. Đó chính là xuất phát điểm cho các cuộc nổi dậy tại Trung Đông từ đầu năm đến nay, bên cạnh đó cũng phải thừa nhận rằng, các cuộc nổi dậy đều có sự tác động của các thế lực bên ngoài nhằm tạo ra một thế lực chính trị mới có lợi cho họ. Vai trò của phương Tây Thực tế cho thấy, các cuộc nổi dậy đơn thuần của người dân địa phương sẽ không đi đến đâu nếu không có sự trợ giúp của phương Tây. Tuy nhiên, phương Tây không thể cùng lúc hậu thuẫn cho tất cả. Lựa chọn hàng đầu của phương Tây là “tách bó đũa và bẽ gảy từng chiếc một”. Libya có một vị trí chiến lược đặc biệt tại Trung Đông và Bắc Phi. Bên cạnh đó, quốc gia này có trữ lượng dầu mỏ lớn thứ 4 khu vực. Chính quyền của Tổng thống Gaddafi không phải là một chính phủ thân Mỹ, thậm chí ông ta còn có những tuyên bố phản đối các chính sách của Mỹ trên thế giới. Nếu để ông Gaddafi tiếp tục lãnh đạo Libya đó sẽ là một trở ngại lớn cho chiến lược của Washington tại đây. Các nhà phân tích cho rằng đó là lý do để Mỹ tiến hành can thiệp lật đổ Tổng thống Gaddafi thông qua nghị quyết số 1973 của Hội Đồng Bảo An Liên Hợp Quốc. Tạo ra một chính phủ mới thân Mỹ nhằm kiểm soát trữ lượng dầu mỏ khổng lồ tại Libya. Abdullatif Haj Hussein một nhà phân tích chính trị người Sudan nhận định: “Chúng ta đã nhận thấy bài học từ Iraq và Afghanistan, can thiệp quân sự vào các quốc gia này có liên quan mật thiết với lợi ích kinh tế và chính trị. Các quốc gia này đang tìm kiếm một giải pháp nhằm đảm bảo lợi ích về dầu mỏ của họ tại Libya”. Ông cũng lưu ý thêm rằng: “Tham vọng to lớn của các cường quốc đóng một vai trò quan trọng trong việc thay đổi đường đi của các cuộc biểu tình tại Libya và các quốc gia khác. Các nước lớn đang tìm cách vẽ một bản đồ mới tại Bắc Phi và Địa Trung Hải và nghị quyết số 1973 là cơ hội lớn để thực hiện điều này”. Sự thành công của cuộc nổi dậy tại Libya không chỉ tạo ra hiệu ứng Domino cho người dân thế giới Arab đứng lên lật đổ các chính phủ mà còn tạo ra một hiệu ứng Domino khác cho phép phương Tây tiếp tục tiến hành các chiến dịch can thiệp vào nội bộ của các nước bằng hình thức núp bóng dưới các nghị quyết của Hội Đồng Bảo An Liên Hợp Quốc. Đã có những dấu hiệu cho thấy, phương Tây bắt đầu hướng mùi dùi vào Sirya sau khi tình hình tại Libya đã có những biến chuyển tốt đẹp hơn với họ. Thế giới Arab đang đứng trước những nguy cơ tiềm ẩn xung đột và bất ổn rất lớn, bên cạnh đó, sự can thiệp thô bạo nhằm tạo ra một thế trận chính trị có lợi cho mình của phương Tây càng làm cho tình hình trở nên phức tạp hơn. Hiệu ứng Domino tại thế giới Arab diễn biến như thế nào, phụ thuộc rất lớn vào thái độ và hành động của phương Tây. Đã có những nhận định cho rằng, nếu thế kỷ 20 là thế kỷ của những cuộc xung đột giữa chủ nghĩa tư bản và xã hội chủ nghĩa. Thế kỷ 21 sẽ là thế kỷ của những cuộc “xung đột năng lượng”.

>> Ông Gaddafi phát tín hiệu đầu hàng?

Ông Gaddafi đã bắn tin muốn từ bỏ vai trò chính trị với cựu tổng thống Croatia khi quân nổi dậy đang dần khép chặt vòng vậy vào khu dinh thự Bab al-Aziziya. Các cuộc đấu súng dữ dội đã nổ ra tại thủ đô Tripoli chỉ vài giờ sau khí người con trai thứ hai của ông Gaddafi – Seif al-Islam xuất hiện tại khách sạn Rixos và gặp người ủng hộ tại khu dinh thự Bab al-Aziziya. Hành động anh hùng này của Seif al-Islam đã khích lệ tinh thần của người dân ủng hộ ông Gaddafi. Đấu súng diễn ra ở nhiều địa điểm trên thành phố. Những đám khói lớn bốc cao trên bầu trời thủ đô Tripoli. Tiếng súng và tiếng nổ lớn làm rung chuyển nhiều khu vực của thành phố 2 triệu dân này. Cuộc chiến dữ dội nhất diễn ra xung quanh khu dinh thự Bab al-Aziziya và trại lính gần đó. Dù đã bị pháo kích dữ dội, Bab al-Aziziya vẫn là một thành lũy vững chắc của quân chính phủ với nhiều xe tăng và lính bắn tỉa bảo vệ. Quân nổi loạn đang khép chặt vòng vây vào khu dinh thự Bab al-Aziziya. Phe nổi dậy đang khép dần vòng vây về phía Bab al-Aziziya. Theo các chiến binh, họ đã bao vây và phong tỏa hoàn toàn khu vực dinh thự Bab al-Aziziya. “Những người lính cách mạng đang cố gắng xâm nhập vào qua khu Old Gate ở phía tây của Bab al-Aziziya. Nếu thành công, chúng tôi sẽ chuyển vùng chiến sự vào trong các tòa nhà ở dinh thự này”, Muftah Ahman Othman – một chiến binh nổi dậy trả lời phóng viên Reuters. Ông Gaddafi đang tìm lối thoát? Từ Zagreb, cựu tổng thống Croatia Stipe Mesic cho biết ông Gaddafi đã sẵn sàng từ bỏ quyền lực nếu NATO ngưng không kích. Ông Stipe Mesic là một người có mối quan hệ mật thiết với Tổng thống Libya. Cựu tổng thống Croatia Stipe Mesic đã báo tin mật cho Nga, Trung Quốc, Mỹ từ hôm qua. “Tôi có thể xác nhận rằng đại tá Gaddafi đã sẵn sàng từ bỏ hoàn toàn quyền lực và các hoạt động chính trị. Chúng tôi đã có cam kết rõ ràng về vấn đề này và ông ta đồng ý thành lập một hệ thống đa đảng tại Libya nếu NATO chấm dứt ném bom”, ông Mesic tuyên bố qua đài Hina. Cựu tổng thống Croatia cho biết ông đã có “cuộc nói chuyện bằng miệng” với ông Gaddafi vào cuối tuần trước và ông đã báo kết quả này với lãnh sự quán Mỹ, Nga, Trung Quốc vào đầu tuần. “Chính phủ Libya đang cố gắng truyền đạt thông điệp này thông qua những kênh tin tức có quan hệ với quá trình tổ chức và cá hoạt động tại Libya”, ông Mesic tuyên bố. Tuy nhiên, trong bối cảnh chiến sự hỗn loạn và nhạy cảm như vậy, mọi thông tin đều khó kiểm chứng và có thể là ngụy tạo. Những ngày đầu chiến dịch "Nàng tiên cá", tin về việc những người con trai Gaddafi bị bắt khiến phe nổi dậy chiến thắng hoàn toàn... trên mặt trận truyền thông. Thế nhưng, khi phe nổi dậy chưa kịp trưng ra tấm ảnh về việc bắt giữ những người con trai của nhà lãnh đạo Libya thì Saif Al-Islam, con trai thứ của ông Gaddafi lại xuất hiện và cổ vũ lực lượng trung thành với Chính phủ Libya. Bên cạnh các cuộc đấu súng ác liệt, truyền thông cũng đang được sử dụng như những đòn đánh cực kỳ hiểm hóc trong cuộc chiến ở Libya.

>> Nga giải thích vụ chiến hạm Italy 'thoát chết'

Triều Tiên đã phát triển thành công tên lửa đạn đạo tầm trung mới, dựa trên công nghệ của Nga. Điều này có thể dẫn đến khả năng tấn công quân sự trên đất Mỹ. Lực lượng quân đội chính phủ Libya đã bắn một tên lửa chống hạm về phía tàu chiến của NATO. Ảnh minh họa Tuần trước, lực lượng quân đội trung thành với Tổng thống Gaddafi đã bắn một tên lửa chống hạm về phía một tàu khu trục Bersagliere của Hải quân Italy khi tàu này đang hoạt động cách thành phố Zlitan, Libya19 km. Rất may cho Hải quân Italy, tên lửa đã không đánh trúng mục tiêu. Danh tính của vũ khí chống hạm được xác nhận là hệ thống phòng thủ bờ biển 4K51 Rubezh, được Liên Xô chuyển giao cho Libya từ 20 năm trước. Đại tá Viktor Murakhovski, Bộ Tổng tham mưu quân đội Nga cho biết, thông tin về hệ thống phòng thủ bờ biển 4K51 Rubezh trong biên chế quân đội Libya là hoàn toàn chính xác. Tuy nhiên, ông băn khoăn không rõ liệu quân đội của Tổng thống Gaddafi có còn đủ khả năng để chỉ thị mục tiêu và dẫn hướng cho tên lửa chống tàu hay không, sau các cuộc không kích của NATO. Trước khi xảy ra cuộc không kích chống lại chính quyền của ông Gaddafi, Nga và Libya đã ký một thỏa thuận trị giá 280 triệu USD nhằm cung cấp cho Tripoli hệ thống tên lửa chiến thuật mới. Một nguồn tin quân sự của Bộ Quốc phòng Nga cho biết, trước đó Nga đã từ chối nâng cấp hệ thống phòng thủ bờ biển 4K51 Rubezh cho Libya vì cho rằng khả năng của hệ thống này đã quá kém không còn phù hợp với chiến tranh hiện đại. Khi được hỏi về vụ phóng tên lửa bất ngờ này của quân đội trung thành với Tổng thống Gaddafi, nguồn tin quân sự Nga cho biết: Với kích thước đồ sộ của mình, nếu nhắm trúng mục tiêu, tên lửa này hoàn toàn có thể "tiễn" tàu khu trục Bersagliere của Italy “xuống gặp long vương” cho dù đầu đạn có phát nổ hay không. Nguồn tin quân sự Nga bình luận, sở dĩ tên lửa bắn trượt mục tiêu tới 2 km là do lực lượng phòng thủ bờ biển của Libya thiếu các phương tiện để dẫn hướng cho tên lửa. Khả năng nữa là họ không dám mở khí tài radar trinh sát và dẫn hướng cho tên lửa quá lâu. Bởi như thế sẽ làm lộ vị trí lực lượng trinh sát, trở thành mồi ngon cho các tên lửa chống radar của NATO luôn quần đảo trên bầu trời Libya. Họ chỉ có thể mở khí tài trinh sát chớp nhoáng và phóng tên lửa theo kiểu xác suất. Song cũng có một số ý kiến cho rằng, việc bắn trượt mục tiêu tới 2 km cũng cho thấy ngày tàn của tên lửa chống hạm P-15 Termit đã đến. Tên lửa này không còn phù hợp cho nhiệm vụ chống hạm nữa. Với thân hình đồ sộ và đầu đạn nặng tới 500kg, tầm bắn tối đa 80km của P-15M, tên lửa này hoàn toàn có thể chuyển đổi công năng sử dụng thành loại tên lửa chiến thuật tấn công mặt đất. 4K51 Rubezh là biến thể dùng cho lực lượng phòng thủ bờ biển của tên lửa chống hạm P-15 Termit, được sản xuất vào những năm 1950. Tên lửa chống hạm P-15 Termit chính là người mở đầu cho sự phát triển của kỷ nguyên tên lửa chống hạm bằng sự kiện đánh chìm tàu khu trục Eilat của Israel vào năm 1967, khiến cả thế giới sửng sốt. Từ sự kiện này giới quân sự thế giới nhận thấy, tên lửa chống hạm chính là vũ khí chủ lực cho tác chiến trên biển trong tương lai thời kỳ đó. Hiện tại và cả tương lai, tên lửa chống hạm vẫn là mối đe dọa lớn nhất cho các tàu chiến.

>> NATO dìm cả 2 phe ở Libya chìm trong biển lửa

NATO vẫn tiếp tục "đốt cháy" Misrata bất chấp phe nổi dậy tuyên bố đã kiểm soát thành phố. Ngày 24/4, hãng tin Aljazera cho biết, dù phe nổi dậy tuyên bố chiếm 80% thành phố Misrata, và thông báo cho liên quân rằng lực lượng ủng hộ chính phủ Libya đã tháo lui khỏi thành phố nhưng NATO vẫn tiếp tục oanh kích các mục tiêu tại đây bằng tên lửa hạng nặng và rocket. Thành phố Misrata đang nằm trong tay phe nổi dậy. Tại một số khu vực trong thành phố, lực lượng nổi dậy đã bắt giữ nhiều thành viên trung thành của đại tá Gaddafi. Trong đó một số người đã bị giết, một số khác đang phải chạy trốn (*). Tuy nhiên, liên quân NATO và Lầu Năm Góc vẫn tiếp tục sử dụng máy bay để không kích vào các khu vực của thành phố Misrata. Misrata đã trở thành chiến trường đẫm máu nhất trong những ngày qua. Bác sĩ Khalid Abu Falra làm việc tại một phòng khám tư nhân ở thành phố này cho biết, có 28 người thiệt mạng và hơn 100 người bị thương. Theo ông, trung bình cứ mỗi ngày ở Misrata có 11 người thiệt mạng. Nhiều nhà cửa tại khu vực Misrata bị phá huỷ bởi các đợt oanh kích của liên quân NATO. Không chỉ thành phố Misrata, cùng ngày tại Thủ đô Tripoli, dinh thự của nhà lãnh đạo của Tổng thống Gaddafi đã bị phá hủy trong một trận không kích của liên quân. Ngoài ra, các máy bay của NATO đã không kích nhiều khu vực quân sự và dân sự ở thủ đô và các thành phố khác, làm nhiều người thiệt mạng và bị thương. Đặc biệt là ở Tripoli, có ít nhất ba lần máy bay của NATO ném bom. Theo Thứ trưởng Ngoại giao, ông Khlaed Kaim, lực lượng liên quân NATO đã bắn trúng nhiều mục tiêu ở Tripoli, Sirte, Gharyan, Aziziyah và Hira. Hiện tại, lực lượng của Tổng thống Gaddafi đưa ra thông báo, đã chiếm được một thị trấn của Yafran ở phía Tây Libya và đang chiếm quyền kiểm soát trung tâm thành phố và các ngôi làng gần đó. (*) Trước đó, Thứ trưởng ngoại giao Libya Khaled Kaim ra thông báo, Quân đội Libya tạm thời ngưng chiến đấu tại Misrata. Tuy nhiên, quân đội chính phủ sẽ không hoàn toàn rút khỏi Misrata, đơn giản họ chỉ tạm dừng hoạt động quân sự. Thay vào đó, đại diện các bộ tộc sẽ tiếp quản chỉ huy khu vực này và thuyết phục quân nổi dậy ở Misrata hạ vũ khí. Thứ trưởng Ngoại giao Khaled Kaim cho biết, nếu đàm phán thất bại, các tộc trưởng có thể sẽ điều các tay súng thân chính phủ vào thành phố 300.000 dân này để tấn công quân nổi dậy. 6 bộ tộc chính tại khu vực này có thể tập hợp được 60.000 tay súng vũ trang. Tuy nhiên, khu vực Misrata không có nhiều bộ tộc và cũng chưa rõ quân nổi dậy có sẵn sàng đàm phán hay không. Đặc biệt, sau khi họ tuyên bố đã đẩy lùi được quân chính phủ. [BDV news]