>> Sức mạnh tiêm kích thế hệ 5 (kỳ 3)

Là máy bay tiêm kích thế hệ 5 thứ ba trên thế giới, PAK FA T-50 (Nga) đã xóa bỏ sự độc quyền của Mỹ về máy bay tàng hình và tiêm kích thế hệ 5. >> Sức mạnh tiêm kích thế hệ 5 (kỳ 1) >> Sức mạnh tiêm kích thế hệ 5 (kỳ 2) Việt Nam được dự báo sẽ là khách hàng thứ ba mua PAK FA, sau Nga và Ấn Độ. Kỳ 3: Phá thế độc quyền Tiêm kích thế hệ 5 thử nghiệm Т-50-1 của Nga với tên gọi chính thức là hệ thống máy bay chiến thuật tương lai (PAK FA) cất cánh lần đầu tiên vào ngày 29/1/2010. Đây được coi là sự đáp trả đối với F-22 Raptor của Mỹ, qua đó tái khẳng định vị thế cường quốc hàng không của Nga. Uy hiếp các đối thủ Mỹ PAK FA là tiêm kích hạng nặng đa năng, một chỗ ngồi, hai động cơ. Máy bay có thể tiêu diệt hiệu quả các mục tiêu trên không, mặt đất và trên biển, kể cả các mục tiêu nhỏ và cơ động, trong mọi thời tiết, suốt ngày đêm, khi đối phương sử dụng nhiễu tích cực, bảo đảm bí mật trong sử dụng, có các khả năng tàng hình, siêu cơ động, bay siêu hành trình dài và cất/hạ cánh đường băng ngắn. T-50 là máy bay chiến đấu tàng hình đầu tiên, có độ bộc lộ radar nhỏ nhất của Nga, nhưng vẫn lớn hơn F-22 của Mỹ một chút vì Nga chú trọng hơn khả năng cơ động ở tiêm kích thế hệ 5 và giá cả, trong khi Mỹ nhấn mạnh yếu tố tàng hình. Siêu phẩm T50 của Nga. Ảnh: Topwar-ru Công trình sư trưởng T-50 Aleksandr Davydenko cho biết, PAK FA kém F-22A, nhưng không nhiều. F-22 có tiết diện radar 0,3-0,4 m2, còn tiết diện radar của T-50 được cho là khoảng 0,5 m2. Hệ thống avionics trên máy bay là loại hiện đại nhất của Nga, có mức độ trí năng, tự động hóa rất cao, bảo đảm khả năng tác chiến lấy mạng làm trung tâm cho PAK FA. Đây là sự kết hợp các chức năng của phi công điện tử và radar tiên tiến anten mạng pha chủ động, cho phép giảm tải cho phi công để phi công tập trung vào thực hiện nhiệm vụ chiến đấu. Máy bay có hệ thống trao đổi dữ liệu chiến thuật thời gian thực. Phi công được cung cấp đầy đủ thông tin do các khí tài trên máy bay thu thập và từ các nguồn khác. Máy bay được trang bị một số radar và trạm định vị quang học làm việc ở các dải tần khác nhau để phát hiện máy bay tàng hình của đối phương, các hệ thống laser và quang-điện tử, trạm gây nhiễu quang-điện tử chủ động... Radar mạng pha chủ động băng X siêu hiện đại do Viện NIIP Tikhomirov phát triển được cho có thể bắt bám đến 60 mục tiêu bay và bắn 16 mục tiêu, ở tầm xa tới 400 km. Radar bổ trợ băng L cho phép tăng khả năng kháng nhiễu, khả năng sống còn và tăng hiệu quả phát hiện mục tiêu tàng hình. Trạm định vị quang học (có thể là OLS-50М) cho phép phát hiện máy bay tàng hình ở tầm xa, tạo ra lợi thế khi không chiến với F-22 và F-35. Phi công PAK FA cũng được trang bị các thiết bị hỗ trợ thế hệ mới như mũ bay ZSh-10 tích hợp hệ thống phát hiện và chỉ thị mục tiêu, ghế thoát hiểm thế hệ 5 K36D-3,5. Các mẫu chế thử T-50 và các mẫu sản xuất đầu tiên được lắp động cơ tạm thời Izdelie 117 (117S) của tiêm kích thế hệ 4++ Su-35S. Tuy vẫn cho phép T-50 bay hành trình siêu âm không tăng lực, động cơ 117S chưa có tất cả các tính năng của động cơ thế hệ 5. Chưa có động cơ thế hệ 5 là điểm yếu cơ bản, “gót chân Achilles” của chương trình PAK FA. Sự cố một chiếc T-50 không thể cất cánh trình diễn hôm 21.8.2011 tại MAKS-2011 do trục trặc ở một động cơ như khẳng định sự lo ngại này. T-50 – đối thủ cạnh tranh của F-22A (bên phải). Ảnh: pakfa-ucoz-ru “S-400 trên không” và sát thủ tàu sân bay Về trang bị vũ khí, T-50 có ưu thế là các khoang vũ khí bên trong có sức chứa kỷ lục đối với các máy bay có kích thước tương tự. Máy bay được trang bị nhiều loại tên lửa đối không, đối đất và đối hạm tiên tiến nhất, có tầm bắn xa gấp đôi các loại tương tự của Mỹ, các loại bom thông minh cỡ đến 500 kg và hai pháo 30 mm. PAK FA được mệnh danh là “S-400 trên không”, sát thủ máy bay chỉ huy-báo động sớm và tàu sân bay nhờ được trang bị tên lửa đối không tầm siêu xa izd. 810 tầm bắn 400-420 km (tương tự tầm bắn của hệ thống tên lửa phòng không tối tân S-400 Triumf) và tên lửa hành trình chống hạm siêu vượt âm BrahMos-II bay nhanh nhất thế giới, gấp 7 lần tốc độ âm thanh (7М). Các tên lửa đối không tầm trung trang bị cho PAK FA là izd. 180-PD tầm bắn 250 km và izd. 180 tầm 110-140 km. Khi cận chiến, PAK FA sử dụng tên lửa tầm gần cơ động cao mới K-MD (izd. 300), lắp đầu tự dẫn ảnh nhiệt matrix với khả năng phân biệt hình ảnh và tầm bắt mục tiêu xa gấp đôi, có thể tiêu diệt máy bay tiêm kích cơ động cao, thậm chí cả tên lửa đang bay đến. Tại Triển lãm MAKS-2011, Tổng giám đốc và Tổng công trình sư Tập đoàn Vũ khí tên lửa chiến thuật KTRV Boris Obnosov cho biết, KTRV đã phát triển loại tên lửa mới cho tiêm kích thế hệ 5 Т-50 (PAK FA) tầm bắn 200 km, sẽ sản xuất thử nghiệm trong năm 2011 và bắt đầu sản xuất loạt từ năm 2012. Theo KTRV, T-50 sẽ được trang bị một pháo 30 mm, các tên lửa đối không tầm ngắn, trung và xa RVV-MD, RVV-SD và RVV-BD, các bom KAB-500. Tổng cộng, có 14 loại vũ khí đang được phát triển cho PAK FA. Đặc biệt, PAK FA có tuyệt chiêu “hồi mã thương” lợi hại là khả năng tác chiến ở bán cầu sau. Với các radar quan sát phía sau, máy bay có thể phóng ngược tên lửa để chặn đánh các đối phương đang truy đuổi ở phía sau, không cần quay đầu lại để phóng tên lửa. Theo một dự báo của Nga, các khách hàng tiềm năng mua PAK FA ở Đông Nam Á là Indonesia (mua 6-12 chiếc vào năm 2028-2032), Việt Nam (12-24 chiếc, 2030-2035) và Malaysia (12-24 chiếc, 2035-2040).

>> PAK F/A T-50 và F-35 sẽ 'đối đầu' năm 2025

Trung tâm phân tích mua bán vũ khí TSAMTO (Nga) nhận định, tiêm kích thế hệ 5 PAK P/A và F-35 sẽ là 2 sản phẩm xuất khẩu chủ lực của thị trường máy bay thế giới. Theo nhận định của TSAMTO, vào năm 2025, PAK F/A và F-35 sẽ thay thế cho tất cả các loại tiêm kích trên thị trường thế giới hiện nay. Tại thời điểm hiện tại, trong biên chế của không quân các nước trên thế giới chủ yếu là các tiêm kích thế hệ 4++ và 4,5. Một số quốc gia khác còn giữ lại các máy bay thế hệ thứ 3, tuy nhiên nhu cầu mua sắm hiện tại vẫn tập trung vào các máy bay thế hệ 4++ và 4,5. Tiêm kích tiến công kết hợp thế hệ 5 JSF F-35. Chiếc tiêm kích thế hệ 5 đầu tiên F-22 Raptor phải trải qua quá trình phát triển kéo dài tới 20 năm. Tuy nhiên, cơ hội bước ra thị trường xuất khẩu của F-22 gần như bằng không, sau khi sản xuất được 183 chiếc. Dây chuyền sản xuất của F-22 sẽ bị đóng cửa vào năm 2012. Quốc hội Mỹ đã thông qua sắc lệnh cấm xuất khẩu đối với siêu tiêm kích này cho dù rất nhiều quốc gia đồng minh của Mỹ muốn sở hữu nó. Hiện tại, các máy bay F-22 còn bị cấm cất cánh do lý do kỹ thuật. Như vậy, thị trường xuất khẩu tiêm kích thế hệ 5 sẽ là cuộc chiến giữa F-35 và PAK F/A T-50. Theo lộ trình sản xuất hiện tại, cuộc đua này sẽ bắt đầu vào khoảng năm 2025. Lợi thế của F-35 là đã sẵn sàng cho hoạt động sản xuất hàng loạt. 13 chiếc đầu tiên đã được chế tạo và chuyển giao cho Không quân Mỹ. Còn PAK F/A T-50 công việc sản xuất loạt sẽ bắt đầu sau ít nhất 5 năm nữa. Tuy nhiên, việc xuất khẩu F-35 có nhiều hạn chế trong gia đoạn trước năm 2025. Bởi Lockheed Martin phải hoàn thành giao hàng ưu tiên cho không quân, hải quân Mỹ, tiếp đến là các nước đồng minh tham gia chương trình phát triển. Theo tính toán, các nước tham gia chương trình JSF chế tạo F-35 sẽ mua khoảng 772 chiếc. Trong đó, Australia mua 100 chiếc, Canada 60 chiếc, Đan Mạch 48 chiếc, Italy 131 chiếc, Hà Lan 85 chiếc, Na Uy 48 chiếc, Thổ Nhĩ Kỳ 100 chiếc, Anh 150 chiếc. Hai nước đối tác tiềm năng tiếp theo là Singapone và Israel với số lượng mua dự kiến là 100 và 75 chiếc. Cộng với số lượng sản xuất cho quân đội Mỹ, Lockheed Martin sẽ sản xuất 3.340 chiếc F-35. Những khách hàng tiềm năng khác bao gồm, Tây Ban Nha, Đài Loan, Israel, Hàn Quốc và Nhật Bản nhưng họ sẽ phải chờ đợi khá lâu mới có thể mua được tiêm kích này. Tính đến năm 2050, số lượng sản xuất dự kiến vào khoảng 4.500 chiếc. Đối với những khách hàng ngoài chương trình, trong lúc chờ đợi F-35 họ có thể mua tiêm kích F-15SE của Boeing như là một giải pháp tình thế. F-15SE cũng được trang bị một số công nghệ của tiêm kích thế hệ 5 gồm: lớp sơn hấp thụ sóng điện từ, hệ thống radar quét mảng pha điện tử chủ động, hệ thống điện tử kỷ thuật số... Boeing dự tính, số lượng đặt hàng của F-15SE vào khoảng 190 chiếc, và F-15SE sẽ là một thế hệ chuyển tiếp, có thể đáp ứng được nhu cầu của các quốc gia. Cùng với F-35, PAK F/A T-50 sẽ là 2 sản phẩm chủ lực của thị trường máy bay chiến đấu thế giới giai đoạn 2025-2050? Đối với Sukhoi, dù PAK F/A T-50 có sự chậm trễ so với F-35, nhưng hãng này đã có giải pháp thay thế đầy triển vọng là Su-35. Su-35 cũng được áp dụng một số công nghệ của tiêm kích thế hệ 5. Mặt cắt radar của Su-35 tương đối thấp, hệ thống điện tử hàng không tiên tiến. Máy bay trang bị radar quét mảng pha điện tử bị động giúp nâng khả năng phát hiện nhiều mục tiêu cùng lúc ở cự ly xa. Su-35 còn cực kỳ cơ động với động cơ đẩy vector Saturn 117S. Su-35 được đánh giá là vượt trội hơn cả so với các máy bay tiêm kích thế hệ 4 và 4++ hiện tại. Su-35 là giải pháp tạm thời để Sukhoi cạnh tranh với các máy bay thế hệ 5 trên thị trường xuất khẩu. Các quốc gia chưa, hoặc không thể mua tiêm kích thế hệ 5 sẽ chọn Su-35 như là một giải pháp để tạo sự cân bằng động. Su-35 sẽ bắt đầu tiến hành xuất khẩu trong giai đoạn từ 2012-2020. Theo dự kiến số lượng sản xuất của Su-35 khoảng 340 chiếc. Trong đó 200 chiếc dành cho Không quân Nga, 140 chiếc dành cho xuất khẩu. Khách hàng chủ yếu của Su-35 là các quốc gia khu vực Đông Nam Á, châu Phi và Nam Mỹ. Các quốc gia này sẽ có nhiều cơ hội để mua PAK F/A T-50 sau khi tiêm kích này được phép xuất khẩu. Dự đoán, khối lượng sản xuất của PAK F/A T-50 khoảng 1.000 chiếc, trong đó Không quân Nga sẽ mua khoảng 200-250 chiếc. Với Ấn Độ, chương trình hợp tác FGFA sẽ sản xuất khoảng 250 chiếc trong giai đoạn đầu tiên. Sau đó có thể tăng lên tùy thuộc vào diễn biến của thị trường. Theo đánh giá của TSAMTO khối lượng đặt hàng Su-35 và PAK F/A T-50 cho các khách hàng tiềm năng như sau: Algeria 24-36 chiếc giao hàng trong khoảng từ năm 2025-2030. Argentina 24-12 chiếc giao hàng khoảng từ năm 2040-2045. Brazil 24-36 chiếc giao hàng khoảng từ năm 2030-2035. Venezuela 24-36 chiếc giao hàng từ năm 2027-2032. Việt Nam 24-12 chiếc giao hàng giai đoạn 2030-2035. Ai Cập 24-12 chiếc giao hàng từ 2040-2045. Indonesia 12-6 chiếc giao hàng từ năm 2028-2032. Iran 36-48 giao hàng từ năm 2035-2040. Malaysia 24-12 chiếc giao hàng từ năm 2035-2040. Syria 24-12 chiếc giao hàng từ năm 2025-2030. Với Trung Quốc nhiều khả năng họ sẽ tự phát triển tiêm kích thế hệ 5 J-20 riêng của mình, nhưng TSAMTO vẫn đánh gia Trung Quốc sẽ mua khoảng 100 chiếc trong trường hợp Bắc Kinh có nhu cầu "nghiên cứu" máy bay thế hệ 5 của Nga. Đối với Pháp, họ không tham gia chương trình F-35 hay Eurofigher. Theo nhận định của TSAMTO Pháp không đủ khả năng để phát triển tiêm kích thế hệ 5 riêng của mình nên nhiều khả năng nước này sẽ hợp tác với Sukhoi để phát triển một biến thể sửa đổi theo nhu cầu của họ. Việc sản xuất tiêm kích thế hệ 5 sẽ kết thúc vào giai đoạn khoảng năm 2050-2055, từ năm 2060 trở đi, các nước như Nga, Mỹ sẽ tập trung vào việc phát triển tiêm kích thế hệ 6 không người lái. [BDV news]