>> 'Xác chết' Varyag về Trung Quốc như thế nào?

Tàu sân bay đầu tiên của Hải quân Trung Quốc đã trải qua đoạn đường 28.200km về tới cảng Đại Liên, Trung Quốc. Varyag là tên của tàu sân bay đa năng lớp Admiral Kuznetsov do Liên Xô chế tạo dự định trang bị cho Hạm đội tàu sân bay của Hải quân Xô Viết. Ngày 6/12/1985, Varyag được khởi công đóng tại nhà máy 444 (ngày nay là công ty đóng tàu Nam Nikolayev) thuộc Nikolayev. Ngày 4/12/1988, Varyag chính thức được hạ thủy. Sau khi Liên bang Xô Viết sụp đổ, các khí tài của Liên Xô được chia cho các nước thành viên liên bang. Và Ukraine được tiếp nhận xác Varyag. Bán đấu giá Do những biến động mạnh cả về chính trị và kinh tế thời hậu Xô Viết nên Ukraine không có khả năng hoàn thiện toàn bộ Varyag. Năm 1992, chính quyền Ukraine quyết định dừng việc chế tạo Varyag. Vào thời điểm đó, cơ bản con tàu đã hoàn thiện nhưng thiếu hệ thống điện tử, động cơ và vũ khí. Sau một thời gian dài “đắp chiếu”, chính phủ Ukraine quyết định đem bán đấu giá Varyag. Năm 1998, Bộ trưởng thương mại Ukraine Roman Shepk tiết lộ công ty du lịch Chonglot (trụ sở tại HongKong) đã thắng thầu. “Vỏ” tàu Varyag được bán với giá rất rẻ chỉ 20 triệu USD. Chonglot dự định sẽ đưa Varyag về neo đậu tại Macau và hoán cải nó thành khách sạn – sòng bạc nổi. Mặc dù vậy, trước chuyến đi Chonglot định đưa Varyag tới Macau nhưng chính quyền Macau đã lên tiếng cảnh báo họ không chấp nhận cho Varyag về neo đậu ở cảng. Xác tàu sân bay Varyag trên vùng biển Thổ Nhĩ Kỳ. Đường về lắm gian nan Từ giữa năm 2000, đội tàu kéo của Hà Lan cùng thủy thủ đoàn người Philippines được công ty Chonglot thuê kéo “xác Varyag” về Trung Quốc. Dự kiến ban đầu họ định đưa tàu vượt qua biển Đen, kênh đào Suez và tới Macau nưng thực tế thì không ít khó khăn nảy sinh. Đầu cuộc hành trình, Chonglot lại gặp vấn đề lớn khi chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ không đồng ý cho Varyag đi qua eo biển Bosphorus. Lý do mà Thổ Nhĩ Kỳ đưa ra là tàu Varyag không có động cơ sẽ gây nguy hiểm cho các tàu thuyền khác di chuyển trên eo biển. Vì việc này mà Varyga phải loanh quanh ở Biển Đen 16 tháng. Sau đó, phái đoàn cấp cao của chính phủ Trung Quốc đại diện cho Chonglot đã tới Thủ đô Ankara tiến hành đám phán giải quyết vụ việc. Cuối cùng, sau một vài thỏa thuận trao đổi thì tới ngày 1/11/2001 chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ đồng ý cho Varyag đi qua eo Bosphorus. Varyag được “hộ tống” bởi 27 tàu các loại (trong đó có 11 tàu kéo và 3 tàu hoa tiêu). Để vượt qua eo Bosphorus, nó phải mất tới 6 giờ trong khi các tàu cỡ lớn thông thường chỉ mất 1 tiếng rưỡi. Lúc 11h45 2/11, Varyag đã vượt qua bán đảo Gallipoli và cảng Canakkale (thuộc eo biển Dardanelles của thổ Nhĩ Kỳ) với tốc độ trung bình 5,8 hải lý/h (10,7km/h). Ngày 3/11, Varyag gặp phải gió bão lớn làm đứt cáp trôi dạt trong khi đang đi tới hòn đảo Skyros của Hy Lạp. Ngay lập tức, các thủy thủ tàu kéo cố gắng thiết lập lại cáp kéo tàu. Tới tận ngày 7/11 thì việc này mới thành công, trong quá trình cứu kéo thì một thủy thủ tàu kéo Haliva Champion đã thiệt mạng. Con tàu tiếp tục cuộc hành trình về Trung Quốc. Do kênh đào Suez không chấp nhận những con tàu “chết” (không có động cơ tàu) nên đội tàu kéo phải đưa Varyag đi vòng qua eo biển Gibraltar, mũi Hảo Vọng và eo biển Malacca. Ngày 20/2/2002, tàu Varyag tiến vào hải phận Trung Quốc. Ngày 3/3 con tàu cập cảng Đại Liên – Đông bắc Trung Quốc. Trong suốt cuộc hành trình, đội tàu kéo di chuyển với tốc độ trung bình 6 hải lý/h (11km/h) vượt 28.200km. Đội tàu dừng tiếp liệu và nhu yếu phẩm tại Piraeus (Hy Lạp), Las Palmas (đảo Canary), Maputo (Mozambique) và đảo quốc Singapore. Tổng chi phí cho việc đưa Varyag về Đại Liên tiêu tốn hơn 30 triệu USD. Chonglot và Hải quân Trung Quốc là một? Varyag không bao giờ rời khỏi cảng Đại Liên nữa, nó cũng không được hoán cải thành sòng bạc như tuyên bố ban đầu mà sớm “lộ nguyên hình” tàu sân bay đầu tiên của Hải quân Trung Quốc. Vấn đề đặt ra là tại sao Chonglot không sớm “thu hồi” Varyag để kinh doanh các dịch vụ giải trí mà lại “giao” nó cho quân đội. Phải chăng, Chonglot chẳng qua chỉ là tấm bình phong mà Hải quân Trung Quốc dựng lên. Số tiền 20 triệu USD mà Chonglot chi ra mua Varyag thực tế là tiền của Hải quân Trung Quốc. Varyag "vĩnh viễn" nằm lại cảng Đại Liên, Trung Quốc. Thật vậy, nếu Hải quân Trung Quốc trực tiếp đứng ra mua Varyag thì thực sự sẽ làm cả thế giới chú ý. Vì thế, họ thông qua công ty tư nhân để mua về thì sẽ tránh được dư luận để ý đến. Họ hoàn toàn có thể âm thầm nghiên cứu tàu sân bay mà không bị “làm phiền”. Ngoài ra, còn một lý do nữa cho thấy “sợi dây vô hình” liên kết Chonglot với Quân đội Trung Quốc. Đó là, Chonglot là công ty con của công ty Chin Luck (trụ sở tại Hong Kong). Chủ tịch lãnh đạo Chin Luck lại từng là sĩ quan Quân đội Trung Quốc. [BDV news]

>> Nhật, Mỹ đánh giá thấp tàu sân bay Trung Quốc

Tàu sân bay của Trung Quốc gần tiếp cận tới giai đoạn bố trí nhưng lại thiếu khả năng tác chiến và không được trang bị máy bay trên tàu sân bay! Tạp chí Ngoại giao của Nhật Bản ngày 5/5 đã đăng tải bài báo “Tàu sân bay Trung Quốc thiếu máy bay chiến đấu”, theo đó tàu sân bay này gần tiếp cận tới giai đoạn hoạt động nhưng lại thiếu khả năng tác chiến và không được trang bị máy bay trên tàu sân bay! Ngoài ra, đối với tàu sân bay đầu tiên của Trung Quốc hiện tại và tương lai, khả năng tiếp nhiên liệu trên không và tác chiến điện tử đối mặt với nhiều hạn chế. Theo báo cáo của phó chủ tịch hiệp hội vì hoà bình quốc tế của Mỹ Douglas H. Paal, Trung Quốc đã nỗ lực rất lớn trong việc cải thiện tàu sân bay Varyga được mua từ Ukraine (*) và đã tạo ra bước đột phá lớn trong công nghệ đóng tàu quân sự của nước này. Các chuyên gia quân sự Nhật Bản cho rằng Hải quân Trung Quốc muốn nâng cao sức mạnh của tàu sân bay phải trang bị cho con tàu này những máy bay chiến đấu tối tân và phải huấn luyện có bài bản một đội ngũ thủy thủ đoàn. Nhưng hiện nay Trung Quốc vẫn chưa có những khả năng này. Chưa tính những chi phí và nguồn nhân lực rất lớn, những quy hoạch chi tiết và hỗ trợ hậu cần cần thiết cho tàu sân bay hiện đại, Trung Quốc còn thiếu một số phần cứng quan trọng. Mô hình tàu sân bay của Trung Quốc trong tương lai và tàu sân bay hiện tại của Trung Quốc là hai khái niệm khác nhau. Để bảo đảm cho việc hoạt động thực tế và chiến đấu dài ngày trên biển, Hải quân Trung Quốc cần phát triển, xây dựng và triển khai hệ thống chỉ huy và kiểm soát dùng cho tàu sân bay, các loại máy bay chiến đấu, máy bay tiếp nhiên liệu trên không, máy bay chiến đấu điện tử. Nếu không có những yếu tố này thì tàu sân bay và tiêm kích J-15 của Trung Quốc vẫn chỉ “nằm trên bản thiết kế” và chỉ để ứng dụng vào việc huấn luyện. Nhìn vào tình hình ở Nga, tàu sân bay "Đô đốc Kuznetsov" (Admiral Kuznetsov) của Hải quân Nga ("anh em” với tàu Thi Lang). Sau khi hoạt động thử nghiệm từ năm 1996, chỉ có thể sử dụng và huấn luyện (không đến 10 lần), trong đó, không có lần nào hoạt động được vài tháng. Quan trọng hơn, nó đã không bao giờ được tham chiến. Ngược lại, 11 tàu sân bay của Hải quân Mỹ đã hoạt động quá 1/3 tuổi thọ 50 năm của nó và tất cả đều được sử dụng vào các hoạt động chiến đấu thực tế. Tàu sân bay Admiral Kuznetsov của Nga có quá nhiều vấn đề cần phải bàn tới đó là: vốn trợ cấp của Hải quân Nga là không cố định dẫn đến việc các loại máy móc nhanh chóng bị hỏng và việc đào tạo thủy thủ đoàn cũng không được thực hiện một cách bài bản. Đồng thời, lực lượng không quân mất đi tính thực tế, chỉ có khoảng 12 máy bay chiến đấu Su-33 và trang bị một số lượng nhỏ radar, trực thăng cùng với các thiết bị sonar. Admiral Kuznetsov đã không thể chống lại mối đe dọa thực sự của đối phương từ trên không. Máy bay chiến đấu J-15 được cho là sẽ trang bị trên tàu sân bay Thi Lang của Trung Quốc. Ngược lại, các tàu sân bay Mỹ và Pháp được trang bị các loại thiết bị hiện đại ngay sau khi hoàn thành. Họ có đơn vị không quân được đào tạo bài bản và khả năng chiến đấu ổn định. Trên tàu được biên chế hai loại hình máy bay chính và được bổ sung thêm máy bay cảnh báo sớm E-2 Hawkeye, E/A-6B hoặc máy bay điện tử E/A-18G Growler để ngăn chặn đối phương từ trên không. Các máy bay chiến đấu của Hải quân Mỹ và Pháp cũng được trang bị các vòi tiếp nhiên liệu trên không để có thể vừa bay vừa tiếp nhiên liệu cho các máy bay khác. Máy bay chiến đấu Su -33 của Nga cũng có tính năng tương tự, nhưng các phi công của Nga vẫn chưa được đào tạo để có thể thực hiện được thao tác này thuần thục. Báo cáo chỉ ra: Do thiếu các điều kiện về lực lượng không quân và tàu sân bay như Mỹ, Pháp nên tàu sân bay Thi Lang của Trung Quốc và tàu sân bay Admiral Kuznetsov của Nga phải đối mặt với rất nhiều hạn chế. Các máy bay chiến đấu không có khả năng tiếp nhiên liệu trên không dẫn tới việc di chuyển sẽ gặp nhiều khó khăn. Nếu như chỉ có thể dựa vào radar và hệ thống hướng dẫn của tàu sân bay thì Trung Quốc sẽ rất dễ “thất thủ” trước các cuộc tấn công của đối phương. Các phương tiện truyền thông Nhật Bản còn cho biết, tất nhiên là Trung Quốc cũng nhận ra các hạn chế của mình đồng thời sẽ tìm mọi biện pháp khắc phục những hạn chế này. Chính phủ Bắc Kinh đã mua hệ thống radar của Nga đồng thời cũng tiến hành thử nghiệm 8 lần. Ngoài ra, Trung Quốc có thể sử dụng các máy bay trực thăng này để làm “bước đệm” nhằm nâng cao khả năng kiểm soát khống chế trên không. Theo kế hoạch vào tháng 7 tàu Thi Lang sẽ đưa vào phục vụ nhưng Trung Quốc phải mất một thời gian dài mới có thể đưa nó vào chiến đấu. Chỉ huy Hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ, đô đốc Robert Willard, cho rằng tàu sân bay Thi Lang chỉ mang tính biểu tượng về sự gia tăng sức mạnh quân sự của Trung Quốc. Chính phủ Bắc Kinh phải mất một thời gian dài để huấn luyện, phát triển, diễn tập thì con tàu mới có thể đi vào hoạt động chính thức. Tổng biên tập Chang của Tạp chí Kanwa cho rằng: "Sau khi chạy thử trên biển, Thi Lang phải cần ít nhất 8 năm để kiểm tra radar và các loại vũ khí, trong đó có máy bay tác chiến J-15". Chuyên gia John Pike của trang mạng phân tích quân sự Global Security thì nhận định với Asia Times rằng, chỉ một tàu sân bay không thể tạo ra ảnh hưởng lớn. Ông Pike lập luận: "Nhiều nước khác như Thái Lan và Brazil cũng có một tàu sân bay nhưng hầu như không tạo được khác biệt gì". Chuyên gia Oliver Brauner tại Viện Nghiên cứu hòa bình quốc tế Stockholm cũng cho rằng sự xuất hiện tàu sân bay của Trung Quốc sẽ không làm thay đổi cân bằng quân sự tại eo biển Đài Loan. "Dù Trung Quốc có hoàn thiện chiếc tàu sân bay mua từ Ukraine, công nghệ của nó vẫn lạc hậu so với các tàu của các nước khác như Mỹ về phương diện chức năng lẫn trang bị", ông nói. (*) Dự án đóng tàu Varyag bắt đầu năm 1985 nhưng bị dừng lại vào năm 1992 sau khi Liên Xô tan rã. Khi đó, công trình đã hoàn tất hơn 60% và Nga giao Varyag cho Ukraine. Sau đó, con tàu này không được bảo trì, nhiều phần bị tháo dỡ như bánh lái và hệ thống vận hành, theo trang tin Asia Times. Đến năm 1998, Ukraine bán đấu giá Varyag và một công ty ở Hongkong đã bỏ ra 20 triệu USD để mua con tàu này với ý định biến nó thành một sòng bạc nổi ở Macau. Tuy nhiên, Macau không phải là điểm dừng chân cuối cùng của Varyag. Năm 2005, tàu được đưa đến cảng Đại Liên, cũng là nơi đóng trụ sở của Học viện Quân sự quân giải phóng nhân dân Trung Quốc (PLA). Tại đây vào năm 2008, nhóm binh sĩ đầu tiên bắt đầu tham gia chương trình huấn luyện trở thành phi công lái máy bay tác chiến cho tàu sân bay, theo Asia Times. Từ 2009 đến nay, Bắc Kinh không ngừng học hỏi các kỹ thuật về tàu sân bay để “tái chế” lại con tàu này thành tàu sân bay mang thương hiệu Trung Quốc và được đặt tên là “Thi Lang”. Theo kế hoạch tháng 7/2011, tàu sân bay có lượng giãn nước 60.000 tấn này sẽ được hạ thuỷ và việc trang bị các loại máy bay chiến đấu cho con tàu này cũng sắp hoàn thành. Cuối tháng 4/2011 máy bay chiến đấu J-15 được cho là sẽ trang bị cho tàu sân bay Trung Quốc đã “lộ diện”. Trong vài tuần qua, Hải quân Trung Quốc đã đẩy nhanh tiến độ thi công để có thể nhanh chóng bố trí tàu sân bay điều này thể hiện rằng Trung Quốc là một “cường quốc” về tốc độ cải tạo. [BDV news]